Lăng tẩm, chùa Thiên Mụ, Đại Nội,… là những điểm tham quan không thể bỏ qua trong chuyến du lịch Huế. Bên cạnh đó, nhà rường Huế cũng là một trong những kiến trúc đặc trưng mà du khách nên ghé qua một lần để hiểu thêm về đời sống, văn hóa của cha ông ta thuở xưa.
1. Đôi nét về nhà rường Huế
1.1. Nhà rường Huế là gì?
Nhà rường Huế là một kiểu kiến trúc đặc trưng của Huế, Việt Nam. Tên gọi “rường” xuất phát từ cách gọi tắt của “ruong cot”, tức là cấu trúc nhà được xây dựng bằng hệ thống cột kèo gỗ. Nhà rường Huế được xây dựng theo mô hình chữ đinh, chữ công, chữ khẩu, nội công ngoại quốc, với hệ thống chốt và mộng gỗ giúp dễ dàng lắp ghép hoặc tháo dỡ.
Nhà rường Huế có mái thấp và độ dốc lớn, giúp thoát nước mưa tốt. Ngôi nhà được xây dựng từ những loại gỗ tốt như mít rừng, kền kền, và gõ. Mỗi chi tiết trong nhà đều được chạm khắc công phu, tạo nên một bức họa nổi với tính thẩm mỹ cao.
1.2. Nhà rường Huế có từ bao giờ?
Nhà rường Huế có lịch sử từ thời vua Minh Mạng thứ 3, vào năm 1822. Vào thời điểm đó, vua Minh Mạng ban hành đạo luật quy định rằng những ngôi nhà xây bên ngoài Đại Nội phải là kiểu nhà rường Huế 1 gian 2 chái và không được vượt quá 3 gian 2 chái. Do đó, những ngôi nhà rường Huế lúc bấy giờ có diện tích rất nhỏ.
Sau này, khi đạo luật được xóa bỏ và thay thế bằng quy định không được xây nhà cao hơn cung điện, nhà rường Huế được xây dựng quy mô lớn hơn với độ dốc mái lớn và độ cao thấp.
>>> Xem ngay lăng Khải Định Huế, điểm đến check in tuyệt đẹp với kiến trúc được thiết kế công phu, tinh xảo mang tính nghệ thuật cao.
1.3. Ưu điểm của mẫu thiết kế nhà rường Huế
Một trong những ưu điểm của nhà rường Huế là mái nhà được lợp bằng ngói liệt với hai lớp dày chồng lên nhau. Điều này giúp ngôi nhà có không khí mát mẻ trong mùa hè và ấm áp trong mùa đông. Mái nhà cũng được thiết kế với độ dốc lớn để nước mưa dễ dàng thoát ra ngoài, phù hợp với đặc điểm thời tiết mưa bão thường xuyên ở Huế vào cuối năm.
Ngoài tính năng công năng, nhà rường Huế còn được đánh giá cao về mặt thẩm mỹ. Mỗi chi tiết trong nhà như cửa, cột, xà, vách ngăn đều được chạm khắc tỉ mỉ và tinh xảo, tạo ra một bức họa với đủ loại đề tài và hoa văn phù hợp với phong thủy và khiếu thẩm mỹ của chủ nhà. Đặc biệt, mỗi nhà rường Huế đều có một khuôn viên vườn với nhiều loại cây khác nhau, tạo nên không gian xanh mát và thư thái.
2. Đặc điểm cơ bản của mẫu thiết nhà rường Huế
2.1. Kiến trúc nhà rường Huế
Ngôi nhà rường Huế là một trong những di sản văn hóa quí giá của Việt Nam. Với kiến trúc độc đáo, nó mang đến một cái nhìn sự pha trộn độc đáo giữa văn hóa đông và tây. Thông thường, một ngôi nhà rường Huế được thiết kế 3 gian 2 chái có trung bình 56 cột được kê trên đá tảng để tránh ẩm mốc. Với kiến trúc chữ đinh, chữ khẩu, các gian sẽ được tính bằng số cột và các vách ngăn 2 chái.
Các gian trong nhà rường Huế có sự chăm chút tới từng chi tiết. Gian giữa là khu vực quan trọng nên hệ thống cửa lớn bao che ba mặt tiền thường được chạm chắc những câu đối, bát bảo, tứ quý với ý nghĩa cầu mong may mắn, bình an cho gia đình. Ngoài ra, trên mỗi kèo, đòn, xà đều có những họa tiết chạm khắc tỉ mỉ và đẹp mắt.
Phần mái của nhà rường Huế không cao có tác dụng vừa để tránh mưa bão, vừa không phạm quá chiều cao của Hiểu Lâm Các – cấu trúc cao nhất trong Đại Nội. Vì mái có độ dốc lớn nên kích thước nhà rường Huế bị thu hẹp. Nếu nhà đông người, gia chủ phải xây thêm nhà ngang, nhà phụ.
Khi thi công nhà rường Huế, người ta sẽ dựng bốn mái, lợp bằng ngói liệt, ngói âm dương hoặc lợp tranh. Dù là mái tranh hay mái ngói thì cũng được lợp rất dày để cố định bộ khung xuống nền nhà cũng như đảm bảo yếu tố cách nhiệt.
Mỗi bản vẽ nhà rường Huế ngoài phần nhà ở chắc chắn không thể thiếu khu vực vườn xung quanh nhà. Vườn nhà rường Huế được thiết kế rất phức tạp, công phu để vừa đáp ứng yếu tố thẩm mỹ, vừa không phạm những điều tối kỵ. Cây cối trong nhà rường thường bố trí vườn theo hướng: Đông trồng đào, Tây trồng liễu, trước cau, sau chuối.
2.2. Kết cấu nhà rường Huế
Kết cấu nhà rường Huế quan trọng nhất là bộ giàn trò và bộ khung gỗ – sườn chống đỡ cho toàn bộ ngôi nhà. Tổ hợp cột – kèo – xuyên – trến – xà – đòn tay có kết cấu chặt chẽ tạo nên bộ khung vững chắc. Bộ giàn trò được đặt trên những tảng đá vuông thể hiện tính giá trị của công trình.
Phần nền của nhà rường thường được lát bằng đất sạch trộn với vôi và tro để chống mối mọt. Hỗn hợp này được đắp thành nhiều lớp tạo độ cứng, chắc chắn và không bị nứt. Ngoài ra, người ta còn sử dụng kỹ thuật khoan nhồi cọc để tạo độ cứng cho nền nhà ở những nơi đất mềm.
Đây là kỹ thuật khá phổ biến trong các kiến trúc cung đình thời nhà Nguyễn. Vào triều đại này, người nhà giàu sử dụng vỉa bằng đá thanh, đá cẩm thạch để làm nền nhà, còn người thường sẽ dùng đá núi hoặc đá tổ ong. Những yếu tố chất liệu có quyết định lớn đến việc nhà rường giá bao nhiêu.
2.3. Công năng – Cách bố trí phòng
Kiến trúc nhà rường Huế thường có ba gian hai chái với cột cái nằm chính giữa nhà, liên kết với các kèo để đỡ khung nhà và mái. Mỗi cột được đặt tên gọi khác nhau. Ví dụ, hai cột trong nằm phía Đông gọi là “nhứt Đông hậu”, hai cột trong ở phía Tây là “nhứt Tây hậu”, hai cột ngoài phía Đông là “nhứt Đông tiền” và hai cột ngoài ở phía Tây được gọi là “nhứt Tây tiền”.
Những cột quân, cột cái sẽ chia nhà thành ba gian rõ ràng. Gian giữa của nhà có diện tích rộng nhất dùng để tiếp khách, thờ cúng tổ tiên và dành cho đàn ông nghỉ ngơi. Hai gian bên có diện tích nhỏ hơn dành cho phụ nữ và trẻ con. Cách bố trí này thể hiện quan niệm trọng nam khinh nữ và đàn ông là trụ cột gia đình của người xưa.
>>> Xem ngay cung An Định Huế, di sản văn hóa Thế giới với hơn 100 năm tuổi, có lối kiến trúc châu Âu lạ mắt, là bối cảnh của nhiều bộ phim và MV ca nhạc nổi tiếng.
3. Quy trình xây dựng nhà rường Huế
3.1. Xem phong thủy trước khi xây
Để bắt đầu xây dựng một ngôi nhà rường Huế, việc xem xét phong thủy là rất quan trọng. Hướng nhà cần được xem xét kỹ càng để đảm bảo tốt và thuận lợi cho chủ nhà. Thông thường, các mẫu nhà rường Huế thường được xây dựng theo hướng Nam. Bếp thường được đặt ở bên trái, vuông góc với nhà chính. Nhà rường thường có không gian cây trái hoặc hàng cau trước sân với cổng lớn và lối đi dẫn từ cổng vào nhà. Nhưng điều quan trọng là bản thiết kế phải đảm bảo khách đến nhà phải đi rẽ sang hai bên lối dẫn chứ không đi thẳng trực tiếp. Điều này giúp tạo sự hài hòa và cân bằng cho ngôi nhà.
Nguyên tắc và triết lý phương Đông truyền thống được tuân thủ trong thiết kế không gian nhà rường Huế. Người xưa đã sử dụng nguyên tắc “thái cực – lưỡng nghi” kết hợp “tứ tượng – bát quái” để tạo ra sự cân bằng. Nguyên tắc đơn giản này giúp tạo ra sinh khí tỏa tứ hướng trong ngôi nhà.
Trung tâm của ngôi nhà rường Huế được xác định bằng cách tìm ra trung điểm giữa hai đường tim nhà theo hướng Bắc – Nam, Đông – Tây. Từ đó, các giàn trò, cột sẽ được xây dựng theo nguyên tắc này. Quy trình này đảm bảo tính cân đối và sự hài hòa trong kiến trúc của ngôi nhà.
3.2. Quy trình chuẩn bị
Trước khi bắt đầu xây dựng, cần chuẩn bị vật liệu cần thiết và tính toán chi phí để làm nhà rường Huế. Phần lớn vật liệu gỗ của ngôi nhà được làm từ gỗ mít – một loại gỗ quý có màu vàng và vân đẹp. Gỗ mít đảm bảo độ chắc chắn, ít cong vênh, nứt nẻ và tuổi thọ cao. Đối với rường tre, cần chọn mua các cây tre thẳng trồng trên đất tốt từ lâu năm. Cây tre phải già, cứng để tránh mọt và được đốn vào đầu xuân.
Sau đó, thợ chế tác sẽ tiến hành xử lý tre bằng cách ngâm tre trong nước trong 100 ngày và sau đó phơi khô. Sau đó, tre sẽ được phân loại và bảo quản kỹ càng để đảm bảo chất lượng. Đối với dây mây, cần chuẩn bị dây mây để làm lạt buộc rơm và cỏ tranh. Mây phải đáp ứng tiêu chuẩn từ những cây mây Song và mây Mã. Cỏ tranh lợp phải là loại tốt, già, được cắt và phơi nắng kỹ càng. Tất cả các vật liệu cần được chuẩn bị kỹ lưỡng để đảm bảo chất lượng của ngôi nhà rường Huế.
3.3. Quy trình thi công nhà rường Huế
Quá trình thi công nhà rường Huế bắt đầu bằng việc tập hợp các vật liệu để ráp thành khung nhà sau khi phần điêu khắc đã hoàn tất. Các cột nhà sẽ được dựng lên trên tảng đá chân cột đã chuẩn bị sẵn trên nền nhà rường Huế. 24 cột nhà sẽ được nối với nhau bằng mộng và khóa bằng nêm, chốt bằng gỗ hoặc tre mà không sử dụng kim loại.
Ở khu vực cách mặt nền khoảng 5cm, có 14 cột hàng ba được liên kết bằng hệ thống đà gỗ. Ở khu vực mặt tiền, cửa bảng khoa sẽ được chia ra với năm lá ở gian chính và hai lá ở mỗi bên chái. Các lá cửa có chốt khóa bằng gỗ từ bên trong, vừa chắc chắn và dễ sử dụng.
Sau đó, thợ làm tre sẽ bắt đầu lợp mái thứ nhất. Các đòn tay và rui sẽ được buộc bằng dây mây và cố định bằng chốt đinh tre theo kỹ thuật truyền thống. Tiếp theo, lồ ô sẽ được dập thành mặt phẳng và lát lên rui dọc theo các đòn tay. Các bước này đảm bảo tính chính xác và đúng kỹ thuật của việc lợp mái nhà rường Huế.
Sau khi hoàn thành lợp mái, tiếp theo là việc lợp đất lên trần nhà rường Huế. Đất dẻo và thuần thịt được lấy từ độ sâu hơn 1m được chọn để trộn với rơm và nước. Mixture này sẽ được đắp lên trần nhà từ thấp lên cao và dần lên nóc theo từng lớp liên tiếp với độ dày khoảng 8cm. Việc lèn chặt và vuốt kỹ là cần thiết để đảm bảo tính đồng đều và không bị nứt. Việc này đòi hỏi sự nhanh nhẹn và khéo léo của thợ để toàn bộ khối trần bằng đất liên kết đồng bộ.
Đối với vách tường, thợ xây dựng nhà rường Huế sẽ sử dụng hỗn hợp vật liệu từ rơm, tre và đất để nhào nặn bằng chân cho đến khi đạt được độ dẻo. Sau đó, hỗn hợp này sẽ được bôi lên phần khung. Trong quá trình xây dựng vách tường, thợ bên ngoài và bên trong cần phối hợp nhịp nhàng với nhau để đảm bảo tính liên kết tốt và bề mặt mịn màng của tường. Bề mặt tường sẽ được lèn lại, cán láng và sau đó bôi vữa vôi bên ngoài. Quá trình này đòi hỏi sự tinh tế và kỹ lưỡng để đảm bảo một bức tường hoàn hảo.
>>> Xem ngay chùa Thiên Mụ Huế, ngôi chùa linh thiêng 400 năm tuổi, kiến trúc cổ kính đặc sắc, phong cách hữu tình, là điểm check in được yêu thích.
4. Mẫu nhà rường Huế đẹp
Hiện nay, những mẫu nhà rường đẹp vẫn được giữ gìn và thiết kế theo những hình thức đặc trưng sau:
- Nhà rường Huế ba gian: Đây là một mẫu nhà rường đẹp gồm ba gian phòng. Phòng chính ở giữa có diện tích lớn và được sử dụng làm phòng khách, hai gian bên cạnh được phân chia bằng các cột lớn.
- Nhà rường Huế ba gian hai chái: Đây là một mẫu nhà rường Huế đẹp gồm ba gian phòng. Phần chính ở giữa rộng nhất và hai bên là hai phòng nhỏ (hai chái).
- Nhà rường Huế năm gian: Đây là một mẫu nhà rường gồm ba gian chính và hai gian phụ bên cạnh. Ba gian chính có cấu trúc tương tự như nhà ba gian, nhưng khác nhau ở số lượng cột và diện tích mỗi gian.
- Nhà rường Huế năm gian hai chái: Đây là một mẫu nhà có diện tích rộng thường dành cho tầng lớp quý tộc. Nhà có ba gian rộng ở giữa, hai nhà bên được ngăn cách bởi các cột. Bên cạnh được chia thành vách ngăn với mục đích sử dụng làm phòng ngủ.
>>> Xem ngay lăng Minh Mạng Huế, điểm đến thu hút đông đảo du khách với kiến trúc cổ xưa mang đậm phong cách Nho Giáo, không gian yên bình, thoáng đãng có núi, sông, hồ bao quanh.
5. Gợi ý 3 địa chỉ tham quan nhà rường Huế
Tham quan nhà rường Huế là một trong những hoạt động không thể bỏ qua để hiểu thêm về đời sống và văn hóa xưa của vùng đất cố đô. Có khá nhiều địa điểm du lịch Huế thú vị có thiết kế theo phong cách nhà rường để du khách tận mắt chiêm ngưỡng.
5.1. Nhà vườn An Hiên
Nhà vườn An Hiên là một trong những công trình tiêu biểu, mẫu mực và đặc sắc nhất cho kiến trúc nhà rường Huế. Nhà vườn An Hiên được thiết kế theo kiến trúc nhà rường 3 gian 2 chái. Bao bọc ngôi nhà là khuôn viên rợp bóng cây xanh mát diện tích 4.608m2 được xây dựng theo lối kiến trúc truyền thống của người Huế. Du khách ghé nơi đây có thể cảm nhận được không khí thanh tịnh và cổ kính.
Đặt chân đến thành phố Huế, du khách không thể bỏ qua việc tham quan nhà vườn An Hiên. Với thiết kế kiến trúc nhà rường 3 gian 2 chái, nhà vườn An Hiên mang đến cho du khách không chỉ là một không gian thanh tịnh mà còn là một tác phẩm kiến trúc độc đáo. Khuôn viên nhà vườn rộng lớn, bao phủ bởi cây xanh mát mẻ, tạo nên một không gian thư giãn và gần gũi với thiên nhiên. Du khách có thể dạo chơi trong khu vườn, ngắm nhìn những chi tiết tinh tế của kiến trúc nhà rường và thư thả thưởng thức không khí yên bình.
Nhà vườn An Hiên cũng là một địa điểm lý tưởng để tổ chức các hoạt động sáng tạo, văn hóa và nghệ thuật. Du khách có thể tham gia các buổi triển lãm, hội thảo, hoặc thậm chí tổ chức tiệc cưới trong không gian độc đáo này.
Với vẻ đẹp cổ kính và sự độc đáo trong kiến trúc, nhà vườn An Hiên chắc chắn sẽ là một điểm đến thu hút du khách yêu thích kiến trúc và văn hóa Huế.
5.2. Cafe Vỹ Dạ xưa – Cafe nhà rường Huế
- Địa chỉ: 129 Nguyễn Sinh Cung, TP. Huế
Vỹ Dạ xưa cafe thu hút khách bởi vẻ đẹp cổ kính, chứa đựng nét tinh hoa kiến trúc cung đình xưa của Huế. Du khách sẽ cảm nhận được một không gian đậm chất cố đô từ thiết kế quán theo kiểu nhà rường, trang trí bằng những chiếc cầu nhỏ bắc ngang lạch nước, quang gánh, tranh thư pháp, đèn lồng. Đây là quán cà phê thích hợp cho những tâm hồn muốn tìm kiếm sự yên bình, thanh tịnh.
Cafe Vỹ Dạ xưa nằm tại số 129 Nguyễn Sinh Cung, TP. Huế, là một quán cà phê mang đậm chất nhà rường Huế. Với thiết kế kiến trúc cổ kính, quán thực sự là một bức tranh sống về cuộc sống cung đình xưa của vùng đất cố đô. Từ những chiếc cầu bắc ngang, những quang gánh, tranh thư pháp cho đến những chiếc đèn lồng lung linh, tất cả tạo nên một không gian thực sự đặc biệt và lãng mạn.
Du khách khi ghé thăm quán có thể thưởng thức những ly cà phê thơm ngon và tận hưởng không gian yên bình, thanh tịnh. Cảm nhận được vẻ đẹp của kiến trúc nhà rường Huế và hòa mình vào không gian cổ kính, du khách sẽ có những trải nghiệm đáng nhớ tại quán cà phê này.
5.3. Cafe Nam Giao Hoài Cổ – Cafe nhà rường Huế
- Địa chỉ: 321 Điện Biên Phủ, TP. Huế
Tiếp tục là một quán cafe nhà rường Huế đưa du khách vào miền hoài niệm về xứ Huế một thời. Cafe Nam Giao Hoài Cổ mang đậm kiến trúc nhà rường Huế, tựa như khu vườn thượng uyển đầy thơ mộng. Không gian được trang trí bằng cây xanh, hòn non bộ với tiếng nước chảy róc rách. Du khách ghé quán có thể vừa nhâm nhi tách cà phê nóng hổi, vừa hòa mình vào không gian gần gũi với thiên nhiên.
Cafe Nam Giao Hoài Cổ nằm tại số 321 Điện Biên Phủ, TP. Huế, là một quán cà phê mang đậm chất nhà rường Huế. Với không gian được trang trí bằng cây xanh và hòn non bộ, quán tạo nên một bầu không khí thư giãn và gần gũi với thiên nhiên. Không chỉ có thể thưởng thức những ly cà phê ngon mà du khách còn có thể ngắm nhìn những chi tiết tinh tế của kiến trúc nhà rường và thư thả thưởng thức không khí yên bình.
Đến với quán cà phê này, du khách sẽ có cơ hội thưởng thức những ly cà phê nóng hổi và thả hồn vào không gian đẹp như tranh vẽ. Những tiếng nước chảy róc rách và cảm giác mát mẻ từ cây xanh sẽ tạo nên một không gian thư giãn và lý tưởng cho du khách muốn trốn xa nhịp sống đô thị.
Ngoài kiến trúc nhà rường Huế, mảnh đất cố đô này còn rất nhiều danh lam thắng cảnh cũng những di tích nổi tiếng mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc khác như: các lăng tẩm, chùa Thiên Mụ, Đại Nội, trường Quốc học Huế, đồi Thiên An,…
Những địa điểm này đều nằm cách trung tâm thành phố Huế không xa. Vì vậy, du khách có thể lựa chọn nghỉ ngơi tại Melia Vinpearl Hue để thuận tiện cho việc di chuyển cũng như có những trải nghiệm nghỉ dưỡng đáng nhớ.
Melia Vinpearl Hue cao 33 tầng với vị trí đắc địa giữa lòng thành phố hứa hẹn mang đến một không gian nghỉ ngơi đậm chất Huế.
Nhà rường Huế được xem như một di sản đặc trưng của vùng đất cố đô. Cuộc sống hiện đại đã dần khiến kiến trúc nhà rường bị mai một, thậm chí nhiều người còn rao bán nhà rường Huế bởi không có nhu cầu sử dụng. Tuy nhiên, khi du lịch đang trên đà phát triển, nhiều ngôi nhà rường Huế đã được trùng tu nhằm bảo tồn những đường nét đặc trưng vốn có, giúp thế hệ sau hiểu hơn về văn hóa cổ xưa của cha ông mình.
💡 Hãy đọc thêm bài viết dưới đây, nó có thể cung cấp thêm nhiều thông tin liên quan có ích cho bạn
